*** Beaking news ***
Renaissance van een Legende
Door John van der Veer, HVT 9, september 2021
Hartje zomer, 2021. Voor een exclusief gezelschap wordt de sluier gelicht rond de nieuwste versie van de legendarische 800-Serie Diamond. Bowers & Wilkins rules, again. Maar corona ook, en dus is het interactieve event on-line. Veel info, veel Q&A’s, maar vooral veel ‘puntje op de stoel’ van de internationale happy few. Aan HVT de eer deel uit te maken van de selectie. Innovatie, uitgebreide voorlichting en hoge verwachtingen. Een introductie.
Worthing, UK. Het zegt u waarschijnlijk weinig, mij in ieder geval, maar deze plaats in West Sussex, Engels graafschap, is gelegen aan de zuidkust van het Verenigd Koninkrijk en was de woonplaats van Jane Austen voor zij beroemd werd. Veel Engelser dan Worthing wordt het niet, afgaande op de plaatjes. Dat geldt ook voor de luidsprekers die er worden gemaakt: Bowers & Wilkins. Met nauwelijks verholen trots – stiff upperlip, u kent het – vertelt Andy Kerr voor de camera de geschiedenis van Bowers & Wilkins luidsprekers, de 800-serie in het bijzonder. Het is dan ook ‘quite a story’ dat uit zijn mond komt. Het begint in 1976, als John Bowers zich voorneemt een compromisloos topmodel te ontwerpen en de daad bij het woord voegt. Drie jaar later ziet de eerste Bowers & Wilkins 801 het levenslicht. Het getal verwijst naar de 1-ste generatie Bowers & Wilkins luidsprekers van de jaren ’80. Bowers kijkt vooruit. Door de accurate weergave van het model, al bij de eerste versie, belandt de 801 zowel in huiskamers als studio’s. En wat voor studio’s. Abbey Road is er één, maar ook Skywalker Sound. Met als gevolg dat talloze producties van de afgelopen 35 tot 40 jaar op Bowers & Wilkins luidsprekers zijn opgenomen, gemixt en gemasterd, met de 801 als icoon. “Music that will soon be heard everywhere is heard first on Bowers & Wilkins loudspeakers” luidt het motto van Bowers & Wilkins uit de mond van Andy Kerr. Geen grootspraak. Even wat krakers uit de filmwereld: ‘Return of the Yedi’, ‘Lord of The Rings’, ‘Skyfall’ (007 & Adèle op hun best) en ‘1917’. Quite a story.
The Wall
Hetzelfde geldt voor muziekproducties ‘sec’. Pink Floyd, leverancier van audiofiele albums op topniveau, en vaak gebruikt als demo voor ’luister eens hoe mooi mijn nieuwe setje klinkt’, maakt(e) exclusief gebruik van Bowers & Wilkins. Dat geldt voor de publieke studio’s waarin de legendarische formatie heeft opgenomen, maar ook voor ‘The Houseboat’, de in de Theems ronddobberende privé-studio van David Gilmour, gitarist en grote man achter Pink Floyd, na het vertrek van bassist en componist Roger Waters, dè man achter ‘The Wall’.
De 800 serie heeft na de introductie in 1979 de nodige veranderingen ondergaan. In 1987 wordt de matrix behuizing gelanceerd. 1989 ziet de eerste ‘curved’ Nautilus kasten. In 2005 wordt de ‘Diamond Tweeter Dome’ technologie toegepast en 2015 is het geboortejaar van de tot nu meest recente update: de toevoeging van de continuüm cone voor de drivers in het middengebied. We zijn inmiddels beland bij de derde generatie van de 800-serie. En in 2021 is het dan de beurt aan de vierde. Wie de geschiedenis kent van Bowers & Wilkins weet dat zowel updates als signature-modellen niet licht worden gelanceerd en altijd een wezenlijke verandering inhouden. Heb de nodige ervaring met Bowers & Wilkins modellen en voor HVT het verschil tussen de 702 vloerstaander / 705 monitor met beide Signature varianten mogen testen en reviewen. Die verschillen waren en zijn aanzienlijk. De 705 Signature maakt al een tijd deel uit van mijn ‘vaste’ referentiekader, met het grootste genoegen. Heb de laatste 800-update uiteraard nog niet gehoord (kannie wachtuh!). We moeten het voor dit moment doen met de gegevens op papier. Waarmee lokt Bowers & Wilkins ons?
Rosenut
De nieuwe collectie omvat wederom zeven modellen. De 805 D4 is de enige monitor van het septet, leverbaar met en zonder FS-805 statief. De 804 D4 is de kleinste van vier vloerstaanders. Naast de 804 maken de 803 D4, 802 D4 en 801 D4 deel uit van dit kwartet. De laatste is, uiteraard, het laatste antwoord van Bowers & Wilkins op de legendarische 801, waarmee het in 1976 allemaal begon. De zeven worden gecompleteerd door de HTM81 D4 en de HTM82 D4, twee centre luidsprekers, bedoeld als onderdeel van een surround set-up. De eerste is gematched aan de 802 D4 en 801 D4, de tweede aan de 803 D4 en 804 D4. De optiek: bekend zijn de kleuren Gloss Black, Gloss White en Satin Rosenut. Over de laatste term is altijd wat verwarring. ‘Mijn’ 705 Signature heeft fraai fineer van palissander, in het Engels ‘rosewood’ geheten en vaak foutief vertaald met ‘rozenhout’. Hetzelfde als rosenut? Snap het nog steeds niet, komt wel. Anyway, dit trio is voor de nieuwe serie aangevuld met Satin Walnut. Daar kan geen misverstand over bestaan. Meer optiek: een opvallende verandering aan de behuizing is de vervanging van het houten bovenpaneel (onder de externe ‘tweeter(s) on top’) door een exemplaar van gegoten aluminium. Naast het feit dat dit de kastconstructie nòg stijver maakt is het een blikvanger. De afwerking van het metaal noemt Bowers & Wilkins ‘Leather by Connolly’. Voor de lichte behuizingen is deze afwerking lichtgrijs, voor de donkere zwart.
Top on top
De behuizing van de Solid Body Tweeter-on-Top heeft een nieuwe buisbelasting, voor meer transparantie in het hoog. Ik zie dat de constructie is verlengd. In ieder geval rekent dit externe ‘solid’ en solide segment af met ongewenste resonanties, wat nog eens wordt versterkt door het nieuwe, tweepunts ontkoppelingssysteem, dat de behuizing effectief isoleert van de rest van de luidspreker. ‘Solid’, want gefreesd uit één stuk aluminium, en nu uitgevoerd in een geanodiseerde afwerking, donker of licht, net als de aluminium bovenplaat afhankelijk van de uitvoering. In 2015 is de ‘reverse wrap’ voor het eerst toegepast in de grotere vloerstaanders, maar nu doorgetrokken in de hele lijn, dus ook de 805 D4 en de 804 D4. Dankzij deze vorm krijgt de baffle minder profiel, terwijl de stevigheid van het hele systeem enorm verbetert. Cross-overs worden nu gemonteerd in aparte ruimtes, achter de stijve aluminium constructie. Eveneens in analogie met de grotere modellen is de naar beneden gerichte poort met integrale aluminium voet nu ook te vinden in de 804 D4. Deze voet is afwerkt met een dempende laag van staal voor een stevige basis en om resonantie tot een minimum te beperken. Het Matrix-systeem, al ruim 30 jaar een kerntechnologie van Bowers & Wilkins, is een interne structuur van ineengrijpende panelen die de luidspreker intern in alle richtingen verstevigt, met maximale stijfheid, inertie en een minimum aan bijgeluiden tot gevolg.
Composiet en compositie
Nog één update van de constructie. In alle drie-weg modellen zijn de mid-range drivers nu voorzien van een zeer stijf chassis van aluminium met Tuned Mass Dampers (TMD) om iedere resonantie te elimineren. Het geheel zit geïsoleerd op verende ontkoppelingssteunen, waardoor trillingen in de constructie verder worden gereduceerd. Tot zover de mechanische ‘updates’. Bowers & Wilkins zal dit ongetwijfeld nog aanvullen op haar website en ik hoop er met de eerste review op terug te komen. Ook aan de drivers is een en ander veranderd. Wat high-lights. Bekend is de Continuüm Cone van composietmateriaal, fameus vanwege het transparante neutrale karakter en gebruikt voor zowel het middengebied als de lage frequenties. Bij mid-range drivers in de vloerstaanders wordt Continuüm altijd gecombineerd met de Fixed Suspension Transducer (FST), om kleuring te vermijden die traditionele conusranden met zich mee kunnen brengen. De voordelen van Continuüm en FST worden gecombineerd met de spider, een belangrijk element in de driver van iedere conventionele luidspreker. Een spider is gemaakt van stof, tot nu toe. Bowers & Wilkins zou Bowers & Wilkins niet zijn als ook daarin geen verandering is gekomen. De nieuwe biometrische suspensie van composietmateriaal vervangt de conventionele stoffen spider door een systeem dat ‘een revolutie teweegbrengt in de mid-range conusprestaties’. En: ‘De ongewenste luchtdruk die een stoffen spider kan genereren wordt hierdoor sterk verminderd en de onvoorspelbare, niet-lineaire effecten ervan weggenomen. Dit zorgt voor een ongekend transparante en realistische mid-range.’
Vol verwachting…
Een heel verhaal, dat op papier ongetwijfeld nog een vervolg gaat krijgen. En een ander vervolg, dat natuurlijk veel interessanter is: hoe klinkt het allemaal? Hoop er zo snel mogelijk op terug te komen. Wees voorbereid op stevige prijskaartjes, die overigens in lijn zijn met de 800-serie. Zo kost de 805 D4 monitor €8.000, de prijs van de FS-805 D4 standaard, €1.200, niet inbegrepen. Topmodel 801 D4 moet €35.000 opbrengen. Ook voor de gehele prijslijst verwijs ik naar de website van Bowers & Wilkins, die met deze HVT op uw deurmat ongetwijfeld up-to-date zal zijn. Stay tuned, we’ll be back sooooon!
Wil je de overige artikels geheel lezen? Koop dan HVT of download onze kiosk voor Android of iOS
