Vinyl en Verleiding
Door John van der Veer, HVT 7/8, juli/augustus 2020
Bassist Hans van der Lubbe maakt sinds de oprichting deel uit van De Dijk, al decennialang één van de meest succesvolle formaties die Nederland heeft voortgebracht. De rol van Hans is niet beperkt tot de basgitaar; als een van de makers van de liedjes heeft hij zijn stempel gedrukt op De Dijk, en daarmee op de vaderlandse popgeschiedenis. Hans heeft een zwak voor vinyl, het onderwerp van dit verhaal. Over de frictie tussen analoog en digitaal en de verleiding van de zwarte schijf.
Hans is mijn bovenbuurman. Onze studiootjes liggen verticaal op zo’n drie meter afstand van elkaar. De vriendschap, de enkele treden die ons scheiden en de muzikale verwantschap hebben al veel mooie tijd opgeleverd. Ik heb gitaarpartijen mogen inspelen op zijn producties en Hans komt nieuwsgierig langs als ik weer eens iets mag bespreken voor HVT waar mijn mond van openvalt (‘je moet nu echt even komen luisteren’). Hans maakt deel uit van De Dijk, al tientallen jaren een ongelooflijk succesvolle band. De continuïteit van het succes geeft De Dijk de mogelijkheid permanent in ontwikkeling te blijven en telkens weer met een ijzersterk album te komen. Ben bepaald niet de enige die dat vindt. De toerschema’s blijven hectisch en het vele publiek is opvallend gemêleerd; boven de zestig, maar ook ver onder de helft. Al sinds jaar en dag slaagt De Dijk erin Paradiso in de dagen voor kerst drie avonden achtereen uitverkocht te krijgen. Word wel eens uitgenodigd. Het is opvallend hoe het publiek tot achterin de bovenste ring intens meeleeft met de hits, maar ook met nieuw werk. John treedt ook op met zijn gitaar. Soms in een aardig theater, vaak in een uit de hand gelopen huiskamer met kassa. De anderhalve man plus paardenkop zijn vertrouwd gezelschap. Maar Hans en zijn vrouw zitten steevast vooraan. Zo’n verhouding dus.
Analoog…
De geschiedenis van De Dijk begint vòòr het CD-tijdperk. De vroege producties zijn dus uitsluitend uitgebracht op vinyl. De eerste CD dateert van 1987 en is ‘Wakker in een Vreemde Wereld’. Daarna verschijnen de albums zowel op CD als vinyl. Dit loopt parallel tot 1990 als ’De Dijk Live’ wordt uitgebracht en overlapt 1989, het jaar waarin de band doorbreekt met ‘Niemand in de Stad’, het zeer succesvolle album waarin De Dijk zich definitief ‘beperkt’ tot analoge bronnen, zoals het Hammond orgel, piano, blazers, strikt akoestische drums, accordeon. Onder druk van Philips, die de verkoop van hun CD-spelers wil stimuleren, is ‘De Dijk Live’ het laatste album dat ook op vinyl verschijnt. Dit duurt tot 2010, maar liefst 20 jaar later dus. In dat jaar wordt ‘Hold on Tight’ uitgebracht, de productie met Solomon Burke, de soulzanger die kort daarop overlijdt, nota bene op Schiphol, net aangekomen voor de presentatie van het album in Paradiso. Sindsdien brengt De Dijk ieder album weer zowel op CD als vinyl uit. De band houdt de productie strikt in eigen hand – drummer Antonie Broek speelt in dit proces een belangrijke rol – maar er worden ook externe producers aangetrokken, John Sonneveld bijvoorbeeld, onder meer bekend van Anouk, de Golden Earring en JB Meijers (Common Linnets, Barry Hay). Een zeer belangrijk punt voor het klankbeeld is, volgens Hans, dat het analoge geluid van de muziek overeind blijft staan.
…digitaal…
In contrast hiermee staat de rol die het digitale domein speelt in de dagelijkse praktijk van De Dijk. Voorzien van een tekst van zanger Huub van der Lubbe gaan de bandleden aan de slag in hun thuisstudio’s volgens de van De Dijk bekende werkwijze: het beste liedje op de tekst van Huub ‘wint’ en verschijnt op de plaat. Maar het werken thuis is alleen mogelijk dankzij de digitale zegeningen van de computer. En ook live is het digitaal wat de klok slaat. De blazers niet natuurlijk, zang uiteraard ook niet, drums niet (zij het met schapenwol en plexiglas zwaar geïsoleerd van overige microfoons om overspraak tegen te gaan), maar de rol van de analoge backline is (vrijwel) uitgespeeld. Orgel en piano zijn digitaal, gitaarversterkers hebben plaatsgemaakt voor digitale amp simulators van Kemper en Hans speelt slechts met een Monique bas pre-amp die hij terughoort via in-ears en een Porter & Davies trilplaat waarop hij staat. Dit merkwaardige attribuut laat hem de lage frequenties voelen, iets dat in-ears niet weergeven. In de studio, als de liedjes voor het ‘echte’ werk worden opgenomen, is het daarentegen het analoge gebeuren dat totaal domineert: (buizen) gitaarversterkers, piano, Hammond plus Leslie, en alles geregistreerd met microfoons.
…en vinyl
Iedere muzikant heeft wat met Hifi, zo ook de heren van De Dijk. Dat natuurgetrouwe weergave voor de musici essentieel is wekt natuurlijk geen verbazing, maar Hans gaf onlangs te kennen dat hij zich thuis weer op vinyl wil gaan storten. Hij heeft daartoe, voortvarend, een Pro-Ject RPM-1 draaitafel aangeschaft, in stemmig rood, met een bijpassend Ortofon 2M Red PnP mkII element. Geheel in muzikantenstijl zijn de luidsprekers van Dynaudio, monitoren op een statief. Dat merk kennen musici van de studio. Wat Hans al een tijdje in huis heeft is een complete set van Cyrus: de Cyrus 8 geïntegreerde versterker, CD 6 SE CD-speler en FM 7 tuner, aangevuld met de PSX-R externe voeding. Een nieuwe Pro-Ject Phono Box S phono preamp staat in het teken van de oude/nieuwe passie en een audiorack is ook meteen maar aangeschaft. De vinylminnende bassist heeft het kersverse meubel zelf gedecoreerd in een kleur die volledig in overeenstemming is met zijn schoenen. Als dat geen liefde voor Hifi is weet ik het niet meer.
Havana, Bonaire, Terschelling en de Spuistraat
Een musicus die alle grote studio’s in Nederland en België al zijn hele professionele leven lang als huiskamer kan beschouwen, is gewend aan de meest fantastische weergave. Je zou dus verwachten dat dit ook de aanleiding geweest voor de move naar vinyl, maar toch komt de trigger uit een heel andere hoek. Hans vertoeft graag op het Caribische Bonaire. In club Havana aldaar wordt oude jazz gespeeld op een draaitafel en gigantische JBL’s, en juist dat geluid brengt zijn muzikantenhart in vervoering. We zakken even 30 graden in temperatuur. Tussen kerst en oud & nieuw is Terschelling de thuisbasis van Hans, met veel medemuzikanten. In restaurant Flaman, aan de voet van de Brandaris, draait lokale held Douwe Wiegman plaatjes op een oude pick-up, een aan het strand gevonden zender/ontvanger van de Duitse Wehrmacht met een, jawel, mono versterker en één zelfgebouwde luidspreker met één driver. Hans hoort het en gaat plat. Hij vertelt mij deze verhalen naar aanleiding van mijn reserve ten aanzien van vinyl en gaat daar tegenin met de mededeling dat hij de band met dit medium juist sterk wil aanhalen en daartoe ook de recente aanschaf heeft gedaan. Voor deze editie van HVT heb ik veel prachtige apparaten mogen testen die geheel in het teken staan van vinyl. We hebben samen naar chique draaitafels, elementen, phono voortrappen en dure versterkers plus dure luidsprekers geluisterd, onder het genot van een glas water (ja, ja) en vinyl van de bovenste plank, veel in Original Master Recording en soms in Ultradisc One-Step Pressing. Veel genoten en gediscussieerd. Toch schoot Cupido in de roos, met zijn pijl van vinyl, op totaal andere locaties, in totaal andere omstandigheden. Audiominnend Nederland: zo kan het ook.
Wil je de rest van het artikel lezen? Koop dan HVT of download onze kiosk voor Android of iOS
