Alle gelijkstroom de deur uit
Door Marnix Bosman, HVT 10, oktober 2021
Via het lichtnet komt wisselstroom ons huis binnen, althans, zo zou het moeten zijn. In de praktijk is het echter ook wel eens anders en kan er samen met de 230VAC ook wat DC (gelijkstroom) uit de wandcontactdoos komen. De Audiolab DC Block houdt die DC tegen.
Dat er via het lichtnet meer ons huis binnenkomt dan alleen 230V/50Hz wisselspanning, zal iedereen inmiddels wel weten. Er is steeds meer aandacht voor lichtnetfilters die zich veelal richten op het onderdrukken van hoogfrequent storingen en overspanningsbeveiliging. Naast hoogfrequente storingen kan er echter nog een tweede ongewenste activiteit op het lichtnet plaatsvinden. We hebben het dan over gelijkstroom of op zijn Engels: DC (Direct Current).
Figuur 1 geeft enigszins overdreven weer hoe zo’n DC-offset er ongeveer uitziet. In plaats dat de sinusvormige wisselspanning varieert rond nul volt, ligt het midden van de sinusvorm nu iets hoger (of lager). Die afwijking rond de nul noemen we de DC-offset. Logische vervolgvragen zijn dan: Waar komt die offset vandaan? Is het erg? en tot slot: Wat doe ik eraan? Het antwoord op de laatste vraag kan ik alvast verklappen: Koop een DC blocker. Het antwoord op de eerste twee vragen vraagt om iets meer uitleg.
Waar komt DC offset vandaan en is het erg?
Een DC (gelijkstroom) offset op het AC lichtnet wordt net als andere storingen veroorzaakt door invloeden van buitenaf. Tegenwoordig zijn vooral schakelende voedingen, dimmers en ledverlichting de grote boosdoeners. Ook de plaatselijke netbeheerder kan de boosdoener zijn alhoewel dat in de praktijk maar vrij zelden voorkomt. Je kunt ervan uitgaan dat de offset wordt veroorzaakt daar apparatuur die je zelf in huis hebt of door apparatuur van de buren. Een DC-offset kan variëren van enkele millivolts tot zelfs een paar Volt. Verwaarloosbaar ten opzichte van 230VAC zou je zeggen maar zo is het helaas niet. Een DC-offset beïnvloedt namelijk de werking van een (ringkern) transformator. De DC-offset zorgt ervoor dat de kern van de transformator een beetje wordt gemagnetiseerd. Dat doet wisselspanning ook maar een wisselspanning draait de richting van het magnetische veld constant om. Terwijl gelijkstroom zorgt voor een continue magnetisering, die invloed heeft op de efficiency van de trafo. Het kan er bovendien voor zorgen dat de trafo mechanisch gaat trillen, met als gevolg dat je een brom hoort. Die brom komt niet uit de speakers maar wel gewoon uit de kast van je apparaat. Vooral versterkers waarivan de transformator niet zwaar is overgedimensioneerd zal anders presteren bij een verlaagde efficiency. Met name de snelheid en de dynamische prestaties van een versterker kunnen daarronder lijden. De mogelijke mechanische brom is ronduit hinderlijk.
Wil je de rest van het artikel lezen? Koop dan HVT of download onze kiosk voor Android of iOS
