KEF Q-series in stereo en surround

Betaalbare ruimtelijkheid

Door Marnix Bosman, HVT 3, maart 2018

Nieuwe technieken vallen niet zomaar uit de lucht. Daar gaan jaren van onderzoek en ontwikkeling aan vooraf. Maar als je dan iets revolutionairs hebt bedacht dan pluk je daar de vruchten van. KEF doet dat bijvoorbeeld al vele jaren met hun Uni-Q luidspreker array.

Luidsprekerfabrikant KEF heeft in de loop der jaren een lange lijst aan legendarische modellen ontwikkeld. KEF is daar terecht heel trots op en toont op hun site (nl.kef.com/legacy-products) alle modellen die zij sinds 1961 hebben gemaakt. Een mooi historisch overzicht van het merk waar je alle specificaties en vooral ook de originele folders kunt vinden. Ook de Q-series staat in die lijst vermeld en dat komt omdat de eerste generatie Q-series al in 1991 verscheen. Inmiddels zijn we zo’n 8 generaties verder en heeft KEF verschillende nieuwe ontwikkelingen uit duurdere series in deze medium-budget serie doorgevoerd. De Uni-Q benadering is er daar één van.

Breed programma

De Q-series is leverbaar in slechts twee kleuren (zwart en wit) maar wat betreft uitvoeringen is er veel keuze. De lijn bevat in totaal zes modellen en start met de compacte Q150 boekenplank monitor en eindigt bij de grote vloerstaande Q950. Voor deze test kon ik beschikken over de Q150, de Q650c en de Q550, de kleinste van de drie vloerstaande modellen binnen deze reeks. De Q650c is ontwikkeld als center speaker maar zou je in mijn optiek ook uitstekend in een gewone stereo configuratie kunnen gebruiken in een liggende opstelling. Wellicht een idee om eens te overwegen als je in een bepaalde situatie liever een liggende luidspreker wilt gebruiken. Een onconventionele benadering wellicht maar met de Uni-Q array is daar niets op tegen.

Uni-Q driver array

Één van de laatste grote innovaties, die nog onder leiding van de in 1995 overleden Raymond Cooke werd geïntroduceerd, is de Uni-Q driver array. Uni-Q zag voor het eerst het levenslicht in 1988 en werd toen alleen in de duurste series gebruikt. Uni-Q is een gepatenteerde KEF ontwikkeling waarbij het akoestische hart van de tweeter en een woofer in hetzelfde punt worden gelegd. Op de plaats waar zich bij andere luidsprekers de stofkap van de woofer bevindt, is bij een Uni-Q driver array de tweeter geplaatst. Bij Uni-Q gaat KEF verder dan bij een min of meer vergelijkbare coaxiale luidspreker. De tweeter vormt echt één geheel met de constructie van de omringende woofer waardoor een optimale puntbron werking ontstaat (het doel van Uni-Q). Met Uni-Q zijn de looptijdverschillen tussen de hoge en lage tonen minimaal. Een puntbronwerking heeft een gunstige invloed op de afstraling van een luidspreker. Door het betere fasegedrag wordt een homogener en zuiverder klankbeeld gecreëerd.

ABR passieve radiator

De kleine Q150 is een klassiek 2-weg basreflex ontwerp op basis van een Uni-Q met een baspoort aan de achterzijde. De Q550 gebruikt dezelfde Uni-Q driver array maar dit is een 2,5 weg systeem. Bij de Q550 zie je naast de Uni-Q array echter nog eens drie drivers zitten. Hoe zit dat dan? KEF gebruikt naast een echte woofer (de komma 5 in de term 2,5-weg) twee passieve radiators (ABR = Auxiliary Bass Radiator) in plaats van de klassieke basreflex poort. Bij de Q650c wordt er naast één echte woofer ook één ABR gebruikt.
Een ABR of een passieve radiator heeft feitelijk dezelfde functie als een basreflex poort. Hij dient ervoor te zorgen dat het laag dieper constant doorloopt. Het grote voordeel van een passieve radiator is dat de tuning voor een optimale werking relatief eenvoudig is. Het berekenen van een optimale basreflex poort is een vrij ingewikkelde rekensom. Ook de lengte en de positie van een basreflex poort is essentieel voor een optimale werking. Voor een passieve radiator gelden deze beperkingen niet en dat maakt deze benadering in potentie superieur. Nadeel is echter dat een passieve radiator in feite een complete luidspreker is. Alleen de magneet en spoelinrichting ontbreken, voor de rest is er geen verschil. Het membraan en de ophanging van een passieve radiator zijn bij voorkeur hetzelfde en dat maakt deze oplossing dus ook vrij prijzig in vergelijking met een basreflex oplossing. Mede daarom worden passieve radiators relatief vrij weinig gebruikt. KEF is echter al vele jaren een fervente gebruiker van deze benadering.

Stereo en 2.1 configuraties

De Q150 zijn klein en compact maar het zijn luidsprekers die je ook perfect in een stereo set-up kunt gebruiken. Grote kracht is het stereobeeld dat mooi ruim en diep is en direct los komt van de luidsprekers. Zeker deze laatste kwaliteit is zeldzaam bij een luidspreker in deze prijsklasse. De grote beperking van de Q150 is natuurlijk het laag dat netjes maar wat aan de dunne kant is. Dat kun je uitstekend oplossen met de Kube10b die een strakke toevoeging is tot het diepste laag. De Q550 is qua klankbeeld veel completer en produceert eveneens een mooi evenwichtig klankbeeld. Ook de Q550 geeft weer een mooi ruimtelijk stereobeeld dat perfect loskomt van de speakers.

Kube10b actieve sub

De genoemde Kube10b is het middelste model uit deze reeks. De Kube series past prijstechnisch perfect bij de Q-series en is leverbaar in drie uitvoeringen. De Kube10b is voorzien van een 10 inch woofer die is geplaatst in een gesloten behuizing. In deze subwoofer wordt een geavanceerde Digital Signal Processing-algoritme (DSP) toegepast. Dit Intelligent Bass Extension-algoritme biedt een diepere en volledig gecontroleerde laagweergave door het samengaan van versterker, driver en behuizing te optimaliseren. Ik ben een voorstander van actieve subs met een gesloten behuizing omdat deze subs in vergelijking met basreflex benadering doorgaans een veel strakker laag produceren. Een basreflex is vaak wat aan de trage kant waardoor het klankbeeld moeilijker aansluit bij de prestaties van het hoofdsysteem.
Een gesloten constructie vraagt echter wel om een krachtige versterker en KEF gebruikt bij de Kube modellen daarom krachtige Hypex eindtrappen. De Kube10b is voorzien van een 300W sterke Hypex. De unit is voorzien van de gebruikelijke volume en frequentieregelaars en heeft daarnaast ook een EQ schakelaar waarmee je kunt aangeven of je de sub los, in een hoek of in een kast hebt geplaatst.

Surroundopstelling

De Q150 en de Q550 hebben een weergave en klankkarakter die zeer vergelijkbaar zijn. De stap naar een surroundopstelling is dan natuurlijk snel gemaakt. Ook het karakter van de Q650c blijkt perfect aan te sluiten bij de prestaties van de Q150 en Q550. Dit betekent dat geluidsbewegingen in film uiterst soepel verloopt en niet op een vreemde manier van speaker naar speaker springt. Ook in surround komt het geluid mooi los en met name tijdens bijvoorbeeld rustige passages hoor je echt de ambiance die er in een goede filmsoundtrack wordt gemaakt. Je treedt dan wat het geluid betreft echt in de ruimte van de film. Een ervaring die nog sterker zal zijn als je een Atmos opstelling met de Q-series zou gaan bouwen.

Q samengevat

De Q-series is de goedkoopste serie uit de lijn hifiluidsprekers van KEF. De prijzen zeggen in dit geval echter niets over de prestaties want die zijn echt subliem. De weergave is nauwkeurig en levendig en vooral zeer mooi in zijn ruimtelijke plaatsing. Binnen dit prijssegment ken ik niet veel luidsprekers die op dit punt vergelijkwaardig presteren. Ongeacht of je nou gewoon een stereo set-up kiest of volledig in surround gaat. De prestaties zijn top.

Prijzen:
KEF Q550 € 499,-
KEF Q650c € 550,-
KEF Q150 € 230,-
KEF Kube10b € 650,-

Meer informatie op www.kef.com en www.gpa-eu.com